Pliki do pobrania | Logowanie

Opis rejsu

Pierwszej Szkoły Pod Żaglami Krzysztofa Baranowskiego
1983/1984

płynącej na Pogorii do Indii i Sri Lanki
„Śladami Starych Kultur”
Gdynia – Gdynia
7 września 1983 – 10 czerwca 1984.

Rozkład dnia na morzu
(system 3-wachtowy)
w czasie roku szkolnego 1983/84 na pokładzie STS Pogoria

00:00 – służbę nawigacyjną rozpoczyna wachta III

04:00 – służbę nawigacyjną kończy wachta III, rozpoczyna wachta I
07:00 – pobudka, gimnastyka poranna
07:30 – śniadanie

08:00 – podniesienie bandery, apel,
służbę nawigacyjną kończy wachta I, rozpoczyna wachta nauczycielska
08:20 – początek lekcji (6 x 45 min. z przerwami 5 min.)
13:15 – koniec lekcji
obiad

14:00 – służbę nawigacyjną kończy wachta nauczycielska, rozpoczyna wachta II
14:00 – 16:00 wachta III – nauka własna
wachta I – czas wolny

16:00 – służbę nawigacyjną kończy wachta II, rozpoczyna wachta III
16:00 – 18:00 wachta I – nauka własna
wachta II – czas wolny

18:00 – służbę nawigacyjną kończy wachta III, rozpoczyna wachta I
18:00 – 20:00 wachta II – nauka własna
wachta III – czas wolny
18:30 – kolacja

20:00 – służbę nawigacyjną kończy wachta I, rozpoczyna wachta II

22:00 – cisza nocna

24:00 – służbę nawigacyjną kończy wachta II

Kolejność wacht zmieniała się co 3 miesiące.

W czasie rejsu obowiązywała zasada: na morzu dla szkoły nie ma niedziel, świąt, wolnych sobót itp.
Poza Wigilią, Bożym Narodzeniem, Nowym Rokiem i Niedzielą Wielkanocną nauka na morzu trwała non stop.
Wolne dni odbierane były w portach.

Wachta kambuzowa
Pracowała codziennie w godz. 06:30 – 21:00.
Składała się z 6 uczniów (po dwóch z każdej wachty nawigacyjnej), którzy:

- pracowali w kambuzie po kierownictwem kucharza, podawali posiłki
- sprzątali mesy oraz pozostałe pomieszczenia pod pokładem
- zwolnieni byli z zajęć szkolnych (bywały wyjątki :) oraz alarmów „do żagli” i „manewry portowe”
- obowiązek ciszy nocnej mieli od 23:00
- po służbie spali całą noc bez przerwy, aż do pobudki dnia następnego.

Przedmioty
i liczba godzin lekcyjnych
w czasie roku szkolnego 1983/84
na pokładzie STS Pogoria (program II klasy liceum ogólnokształcącego)

1. Język polski – 148 godz.

2. Język rosyjski – 80 godz.

3. Język angielski – 114 godz. (grupa ogólna)
– 92 godz. (grupa zaawansowana)

4. Język niemiecki – 111 godz.

5. Język francuski – 98 godz.

6. Historia – 86 godz.

7. Geografia – 54 godz.

8. Biologia – 77 godz. + 22 godz. fakultatywne

9. Chemia – 72 godz.

10. Matematyka – 156 godz.

11. Fizyka – 88 godz.

12. Wych. muzyczne – 24 godz. oraz pozalekcyjna nauka piosenek żeglarskich i gry na gitarze

13. Wych. techniczne – codzienne zajęcia w ramach prac żaglomistrzowskich, bosmańskich, maszynowych
oraz nauka gotowania i obsługi kelnerskiej

14. Wych. fizyczne – codzienna gimnastyka poranna (30 min.);
– skrócony kurs nurkowania swobodnego (15 godz.);
– rozgrywki sportowe w portach

15. Żeglarstwo – 23 godziny wykładów teoretycznych
– zajęcia praktyczne w zakresie obsługi żaglowca

WAŻNIEJSZE WYDARZENIA:

Port: KILONIA (RFN) 10-14 września 1983

wycieczki:        śluza Holtenau (Kanał Kiloński),
                        Mauzoleum Ofiar Wojen Światowych na Morzu i okręt-muzeum U-Boot U-995 w Laboe,
                        Stacja Ratownictwa Morskiego,
                          Zakłady Przemysłowe Mak,
                          wioska olimpijska

wizyty: Liceum miejskie, spotkania w domach prywatnych

gospodarze: Towarzystwo Niemiecko-Polskie, dr Ronald Reche i p. Wanda Jeż,
Towarzystwo Pilotów Kanału Kilońskiego i kpt. Franz Wiest

Port: GREAT YARMOUTH (Wlk. Brytania) 19-21 września 1983

wycieczki:        Muzeum Morskie,
                        Muzeum Miejskie,
                        okolice miasta

wizyty: liceum miejskie,
spotkania w domach prywatnych

gospodarze: Rada Miejska,
Polski Ośrodek Katolicki na Ealingu i p. Albin Tybulewicz

Port: OUISTREHAM (Francja) 23-25 września 1983

wycieczki: miasta Ouistreham i Caen

wizyty:              jachtklub,
                           Klub Polonii,
                           Ratusz Ouistreham

gospodarze: Francusko-Polskie Towarzystwo Przyjaźni i p. Janusz Gerij

Port: FOWEY (Wlk. Brytania) 26-28 września 1983

wycieczki: fabryka kaolinu,
przejazd autokarem do Falmouth

wizyty: liceum miejskie

gospodarze: Rady Miejskie Falmouth i Fowey
Kapitanaty Portów Falmouth i Fowey

Port: FALMOUTH (Wlk. Brytania) 28 września – 3 października 1983

wycieczki:       kopalnia cyny,
                       Aero-Park,
                       doki portowe,
                     Stacja Ratownictwa Morskiego,
                       ogród botaniczny

na pokładzie: burmistrz miasta Falmouth

wizyty: liceum miejskie,
Szkoła Kadetów Morskich

gospodarze: władze Kornwalii,
Royal Cornwall Yacht Club i p. John Hick

Port: LIZBONA (Portugalia) 9-10 października 1983

wycieczki: zwiedzanie miasta

na pokładzie: ambasador PRL

gospodarze: ambasada PRL

Port: GIBRALTAR (Wlk. Brytania) 14-15 października 1983

wycieczki: wejście na Skałę Tarika

gospodarze: Kapitanat Portu Gibraltar

φ = 38°55’N; λ = 002°12’E; Morze Śródziemne                                   18 października 1983
                            opuszczenie wieńca w hołdzie zaginionym
                            marynarzom m/s Kudowa Zdrój i dla s/y Zew Morza

Port: BARCELONA (Hiszpania) 20-23 października 1983

wycieczki: zwiedzanie indywidualne miasta,
mecz F.C.Barcelona – Real Madryt

wizyty: przyjęcie w Ratuszu

na pokładzie: ambasador PRL,

gospodarze: Rada Miejska,
Real Club Marítimo

Port: MARSYLIA (Francja) 25-26 października 1983

wycieczki: zwiedzanie indywidualne miasta

wizyty: liceum miejskie

gospodarze: Kapitanat Portu Marsylia
p. Janusz Gerij

Port: FIUMICINO (Włochy) 31 października – 2 listopada 1983

RZYM, WATYKAN

wycieczki: Rzym
Watykan: Muzeum Watykańskie, bazylika św. Piotra, Kaplica Sykstyńska

gospodarze:     Dom Pielgrzyma Polskiego
                        Włoska Liga Morska
                          ambasada PRL

WATYKAN 3 listopada 1983

wizyty: audiencja u Jana Pawła II w prywatnych apartamentach papieskich (załoga Pogorii została przyjęta w dwóch turach)
spotkanie w ambasadzie PRL

Port: PIREUS (Grecja) 12-22 listopada 1983

wycieczki:       Korynt i Kanał Koryncki,
                           Agros,
                       Nauplion,
                       Ateny: Akropol, Muzeum Archeologiczne,
                       mecz Ethnikos Pireus – Panathinaikos Ateny (na zaproszenie trenera Jacka Gmocha)

wizyty:              ambasada PRL,
                             liceum miejskie (Ateny),
                             udział w „Święcie Politechniki”,
                         wieczornica na żaglowcu szkolnym STS Danmark

na pokładzie:    ambasador i konsul PRL,
                            kapitan i oficerowie STS Danmark,
                      trener Kazimierz Górski,
                            trener Jacek Gmoch,
                        wieczór piosenki greckiej

gospodarze: Grecko-Polskie Przedsiębiorstwo Okrętowe i Handlowe
(Hellenic-Polish Shipping and Trading Enterprises Ltd.) i p. Elias Panagakos

Wyspy: DELOS, SANTORINI (Grecja) 23-28 listopada 1983

wycieczki:         zwiedzanie wyspy Delos i Santorini/Thira
                          zajęcia z geografii i historii w terenie:     dzieje Ateńskiego Związku Morskiego (V w p.n.e.),
                                                                                                 wybuch wulkanu na wyspie Thira (ok. 1600 p.n.e.) i jego skutki,
                          nurkowanie

Wyspa: DIA (Grecja) 28 listopada 1983

zajęcia praktyczne z geografii: marsz na azymut przez bezludną wyspę Dia, położoną na
Morzu Kreteńskim, 7 Mm N od portu w Heraklionie

Port: ZAKROS – reda (Grecja, Kreta) 29 listopada 1983

wycieczki: plantacje owoców cytrusowych

wizyty: wieczór piosenki greckiej

Port: ALEKSANDRIA (Egipt) 1-7 grudnia 1983

wycieczki:     stanowiska wykopaliskowe Polskiej Misji Archeologicznej,
                       Giza: piramidy, Sfinks,
                       Kair

wizyty: zwiedzanie m/s Dymitr Szostakowicz (Odessa),

na pokładzie: konsul PRL

gospodarze:    Kapitanat Portu Aleksandria,
                       Polska Misja Archeologiczna i doc. dr Mieczysław Rodziewicz,
                       Polskie Linie Oceaniczne i p. Mirosław Hapko

Port: PORT SAID (Egipt) 8-11 grudnia 1983

wycieczki: port i wejście do Kanału Sueskiego

gospodarze: Kapitanat Portu Port Said,
Zarząd Kanału Sueskiego

φ = 21°30’N; λ = 038°33’E; Morze Czerwone 15 grudnia 1983
spotkanie z m/s Eugeniusz Kwiatkowski: wymiana poczty, wizyty kapitanów.

φ = 13°42’N; λ = 042°42’E; Morze Czerwone 20 grudnia 1983
spotkanie z m/s Konin: przeładunek żywności przewożonej dla Pogorii do Bombaju.

Wyspa: GREAT HANISH (Jemen) 20-22 grudnia 1983

wycieczki: nurkowanie na rafie koralowej, lekcje praktyczne biologii

Port: ADEN (Jemen Płd.) 24-25 grudnia 1983

wycieczki: zwiedzanie indywidualne miasta

gospodarze: Kapitanat Portu Aden

φ = 11°09,7’N; λ = 068°24’E; Ocean Indyjski                                  4 stycznia 1984
                               spotkanie z żaglowcem szkolnym Wyższej Szkoły Morskiej z Gdyni STS Dar Młodzieży
                               wizyta delegacji Pierwszej Szkoły Pod Żaglami na pokładzie STS Dar Młodzieży

Port: BOMBAJ (India) 9-15 stycznia 1984

wycieczki:           Muzeum Księcia Walii,
                            dom Gandhiego,
                        meczet Hadżi Ali,
                          zakłady koncernu Godrej,
                        świątynia na wyspie Elephanta,
                      szkoła kadetów,
                      statki: Jawahar i m/s Wiślica

wizyty:                 siedziba Gubernatora stanu Maharasztra,
                            szkoła tańca indyjskiego,
                            liceum i przedszkole miejskie,
                            wizyta kapitana Pogorii u premiera Rządu Stanowego

na pokładzie:    konsul PRL,
                            przedstawiciele PLO,
                            przedstawiciele PLL LOT

gospodarze: Gubernator stanu Maharasztra,
Khemka & Co. Agencies Pvt. Ltd. (agent PLO)

Port: KOLOMBO (Sri Lanka) 21-26 stycznia 1984

wycieczki: całodzienna wycieczka do Kandy
całodzienna wycieczka do Sigiriya

wizyty: liceum miejskie,
wieczór muzyki Indii i Cejlonu u p. Anila Ratwatte

na pokładzie: konsul PRL,
przedstawiciele PLO

gospodarze:     Narodowy Komitet UNESCO,
                            Ministerstwo Oświaty Sri Lanki,
                          p. Anil Barnes Ratwatte,
                            Polskie Linie Oceaniczne

Archipelag MALEDIWY (Rep. Malediwska) 29 stycznia – 20 lutego 1984

wycieczki:          tygodniowy obóz na bezludnej wyspie Weli (atol Ari) – zajęcia z nurkowania,
                           windsurfingu, biologii morza;
                             zwiedzanie Male i pobliskich wysp

wizyty: Centrum Młodzieżowe, wyspa Faridou – jeden dzień wśród miejscowej ludności,

na pokładzie: Thor Heyerdahl 14 lutego 1984
pracownicy miejscowej placówki ONZ (UNDP),

gospodarze: Ministerstwo Oświaty Republiki Malediwskiej,
Ministerstwo d.s. Młodzieży Republiki Malediwskiej

                        choroba, transport,
                        operacja w Centralnym Szpitalu w Male,
                        odlot do Polski Marka Gatza                                        7-19 lutego 1984

φ = 00°00’; λ = 058°10’E; Ocean Indyjski 27 lutego 1984
przekroczenie równika, chrzest.

Port: VICTORIA (Seszele, wyspa Mahé) 29 lutego – 5 marca 1984

wycieczki: zwiedzanie wyspy Mahé,
nurkowanie w rezerwacie podwodnym

wizyty: Wyspa Św. Anny (eksperymentalna szkoła-obóz)

gospodarze:    Ministerstwo Edukacji i Informacji Seszeli,
                             Narodowa Rada Sportów,
                             Kapitanat Portu Victoria

Atol ALDABRA (Seszele) 11 marca 1984

wycieczki: wizyta w Stacji Naukowo-Badawczej ONZ na wyspie Picard
zwiedzanie rezerwatu żółwi i ptaków

gospodarze: Departament Rozwoju Wysp przy Urzędzie Prezydenckim

Port: DURBAN (RPA) 22-24 marca 1984

wycieczki:       delfinarium,
                       serpentarium,
                       ogród zoologiczny,
                         skansen – wioska Zulusów,
                         Mini-Town

wizyty: spotkanie w jacht-klubie
wizyty w domach prywatnych

gospodarze: Koło Polskie w Natalu

Trawers Przylądka Igielnego                                                  29 marca 1984, godz. 24.00 LT^{^[1]}
                              na trawersie (odl. 7 Mm) Kaap Agulhas – Przylądek Igielny, najdalej na południe wysunięty punkt Afryki;
                              jego południk (20°E) uważa się za granicę Oceanu Indyjskiego i Atlantyku

Port: KAPSZTAD (RPA) 30 marca – 4 kwietnia 1984

wycieczki: winnice i wytwórnia win Stellenbosh,
Góra Stołowa i okolice miasta

wizyty: przyjęcie u miejscowej Polonii,
spotkanie z merem miasta, Solem Kreinerem

gospodarze:     Zjednoczenie Osadników Polskich w Afryce Południowej,
                          p. Piotr Miszewski i p. Krzysztof Tanewski;
                    Royal Cape Yacht Club i p. Joan Fry
                          ks. Walentyn Tanajew

Port: JAMESTOWN (Wlk. Brytania; Wyspa Św. Heleny) 15-16 kwietnia 1984

wycieczki: Longwood House – miejsce ostatniego pobytu i śmierci Napoleona Bonapartego

wizyty: liceum miejscowe

gospodarze: Departament Szkolnictwa przy Gubernatorstwie Kolonii Św. Helena

φ = 00°00’; λ = 017°30’W; Ocean Atlantycki 24 kwietnia 1984
ponowne przekroczenie równika.

Port: HORTA (Portugalia, Azory, wyspa Faial) 20-21 maja 1984

wycieczki: indywidualne zwiedzanie miasta

Port: PENZANCE (Wlk. Brytania) 30 maja – 1 czerwca 1984

wycieczki: autokarem po Kornwalii do przylądka Land’s End
Muzeum Ratownictwa Okrętowego

wizyty: spotkanie z Lordem Mayorem,
towarzyski mecz tenisowy i golfowy w miejscowej szkole

gospodarze:     władze dystryktu Penwith i p. David H. Hosken;
                      Rada Miejska Penzance i p. Tom Hicks,
                      Kapitanat Portu i kpt. Martin Tregoning

φ = 50°25’N; λ = 001°02’W; Ocean Atlantycki                          2 czerwca 1984, godz. 09.25 LT
                            spotkanie z H.M.Y. Britannia z brytyjską rodziną królewską na pokładzie;
                            wymiana pozdrowień drogą radiową, salut banderą

φ = 50°38,2’N; λ = 000°00’ 2 czerwca 1984, godz. 18.15 LT
przecięcie południka zerowego.

Port: GDYNIA 10 czerwca 1984, godz. 11.00 LT

     – Pogoria wpływa w główki basenu jachtowego im. Gen. Mariusza Zaruskiego w Gdyni
     – po zacumowaniu orkiestra reprezentacyjna Marynarki Wojennej gra hymn narodowy
     – kpt. Krzysztof Baranowski składa meldunek Andrzejowi Ornatowi (przewodniczący Komitetu ds. Młodzieży przy URM)
        o pomyślnym zakończeniu rejsu i związanych z nim zadań

na pokładzie: konferencja prasowa
spotkanie z rodzicami, podsumowanie roku szkolnego i przebiegu rejsu

Klub Morski: spotkanie z rodzicami, rodzinami i sympatykami Pierwszej Szkoły Pod Żaglami
wystawa fotografii (ok. 800 zdjęć) Andrzeja Drapelli, obrazujących przebieg rejsu

WARSZAWA 14 czerwca 1984

Kadra i uczniowie Pierwszje Szkoły Pod Żaglami przyjęci zostali w Ministerstwie Oświaty i Wychowania.
Gospodarzem spotkania był      Bolesław Faron, minister Oswiaty
W spotkaniu uczestniczyli:          Mieczysław F. Rakowski, wicepremier, prezes PZŻ;
                                                         Andrzej Ornat, przewodniczący Komitetu ds. Młodzieży przy URM;
                                                       gen. Jan Czapla, podsekretarz stanu, wiceminister oświaty;
                                                       przedstawiciele prasy i ekipa TVP.
W hallu ministerstwa zainstalowane zostały plansze z fotografiami Andrzeja Drapelli.

INFORMACJE DODATKOWE

1. SERWIS

We wszystkich portach (nawet podczas postojów na redzie) żaglowiec był dostępny do zwiedzania.
Przez pokład Pogorii przewinęło się w trakcie rejsu ok. 10 tys. zwiedzających.

We wszystkich odwiedzanych krajach Pierwsza Szkoła Pod Żaglami proponowała Narodowym Komisjom UNESCO dwa bezpłatne miejsca dla młodzieży w wieku 15-16 lat na najbliższy odcinek rejsu. Jeśli UNESCO nie było zainteresowane ofertą, miejsca były rezerwowane dla młodych ludzi polecanych przez instytucje pełniące rolę gospodarzy w poszczególnych portach.
Na tej zasadzie w rejsie Pierwszej Szkoły Pod Żaglami uczestniczyło łącznie 10 osób.

Na prośbę charytatywnej organizacji pomocy dla Indii „Majtra” (miłość), działającej w Polsce przy Kościele Rzymskokatolickim, z Gdyni do Bombaju popłynęło na Pogorii ok. 300 kg lekarstw, sprzętu medycznego, pomocy szkolnych, środków higieny itp. dla sierocińców misji katolickiej w stanie Maharasztra.

W Male (Republika Malediwska), w podziękowaniu za opiekę i pomoc okazaną Markowi Gatzowi podczas jego pobytu w szpitalu, Kapitan Krzysztof Baranowski w imieniu Szkoły Pod Żaglami przekazał Centralnemu Szpitalowi w Male optyczny mikroskop STUDAR (producent: Polskie Zakłady Optyczne, Warszawa) z wyposażenia pracowni biologicznej Szkoły. Uczniowie Pierwszej Szkoły Pod Żaglami oddali honorowo krew potrzebną dla malediwskich rybaków, którzy ulegli wypadkowi.

Z Victorii (Republika Seszeli) Pogoria zabrała na atol Aldabra (ok. 670 Mm) materiały potrzebne dla zbierania wody pitnej dla stacji naukowo-badawczej działającej na wyspie Picard (rezerwat żółwi i ptaków pod opieką ONZ).

W portach uczniowie Pierwszej Szkoły Pod Żaglami rozgrywali towarzyskie mecze (siatkówka, piłka nożna) z reprezentacjami odwiedzanych szkół i z miejscowymi drużynami amatorskimi. Spotkania te kończyły się z reguły wzajemnymi odwiedzinami i spotkaniami przy gitarze.

Na konferencje prasowe na Pogorii zapraszani byli – oprócz dziennikarzy – przedstawiciele władz portowych, miejskich, stanowych i państwowych.
Czasem owocowało to w sposób niezwykły, np. zredukowaniem do 650 dolarów opłaty za przejście Kanału Sueskiego.

Członkowie załogi Pogorii udzielili kilkudziesięciu wywiadów prasowych, radiowych i telewizyjnych.

Sekretariat Pierwszej Szkoły Pod Żaglami (Wojciech Przybyszewski, Kazimierz Robak, przy współpracy Valerie Lintott) przed zawinięciem do każdego portu wysyłał do lokalnych mediów i urzędów pełny zestaw materiałów informacyjnych na temat rejsu i samej Szkoły.
W Archiwum Pierwszej Szkoły Pod Żaglami jest ok. 60 artykułów na temat Szkoły, które ukazały się w prasie obcojęzycznej i były przedrukami bądź bazowały na naszych tekstach.

Przed wypłynięciem, Sekretariat Szkoły wydał broszurę informacyjną w wersji polskiej i angielskiej (odpowiednio: 10 i 20 tys. nakładu); do tego były osobne wkładki informacyjne po niemiecku, francusku, hiszpańsku, portugalsku, włosku i arabsku. Teksty do folderu i wkładek napisał Kazimierz Robak, który z Wojciechem Przybyszewskim opracował całość redakcyjnie.

Przed zawinięciem do Gdyni, Sekretariat (Wojciech Przybyszewski i Kazimierz Robak, przy współpracy Juliusza Gojło, który zajął się stroną graficzną), wydał broszurę „Szkoła Pod Żaglami – Rejs: Informacja końcowa” dla dziennikarzy zaproszonych na konferencję prasową.
Teksty napisane zostały w morzu, całość powielono w Kilonii dzięki uprzejmości Towarzystwa Niemiecko-Polskiego kierowanego przez dr Ronalda Reche.

Data wpłynięcia do Gdyni i ostateczna liczba przepłyniętych mil morskich została wpisana ręcznie we wszystkich pięćdziesięciu egzemplarzach pierwszego wydania, po zacumowaniu w Basenie im. Gen. Zaruskiego.

2. DOKUMENTACJA FOTOGRAFICZNA

Zastępca kapitana, kpt.ż.w. Andrzej Drapella, zorganizował na pokładzie Pogorii pracownię fotograficzną, którą nazwał „Firma Foto-Pstryk”.
Szef Firmy i pracujący pod jego kierownictwem uczniowie wykonali w czasie rejsu kilka tysięcy zdjęć.
Otrzymywali je rodzice uczniów, załoga, polska prasa i TV oraz prasa zagraniczna.

Podsumowaniem pracy „Firmy Foto-Pstryk” była wystawa ok. 800 fotografii z rejsu, prezentowana m.in. w Klubie Morskim w Gdyni oraz w Ministerstwie Oświaty i Wychowania w Warszawie.

3. „Pośrednictwo pocztowe s/y Pogoria”

W porozumieniu z Wojewódzkim Urzędem Poczt w Gdańsku, podczas całego rejsu Pierwszej Szkoły Pod Żaglami działała na Pogorii placówka pocztowa (oficjalna nazwa: „Pośrednictwo Pocztowe s/y Pogoria”), dysponująca własnym stemplem oraz pieczątkami okolicznościowymi.
Dzięki niej wszystkie nadawane z pokładu listy można było frankować polskimi znaczkami, co obniżało koszty korespondencji.

„Pośrednictwo Pocztowe s/y Pogoria” było atrakcją dla filatelistów z kilkudziesięciu krajów, o istnieniu tej placówki pisała filatelistyczna prasa fachowa na całym świecie (w Polsce: Filatelista, nr 5, 15 marca 1984).

Listy wysyłane z Pogorii stemplowane były pieczątką PAQUEBOT, która oznaczała pocztę statkową. Przekazywano je placówkom pocztowym w portach.
W ten sposób z 23 portów (18 krajów) wyekspediowano 5054 przesyłki listowe, w tym 120 listów poleconych.

Dla kolekcjonerów tematyki marynistycznej rarytasem była korespondencja, która dotarła do kraju „podwójną” pocztą statkową: listy ostemplowane przez pocztę Pogorii zostały przekazane placówce pocztowej na Darze Młodzieży podczas spotkania obu żaglowców na Oceanie Indyjskim.
Datownik obu stempli to 4 stycznia 1984.

Ważniejsze wydarzenia na jachcie upamiętniane były okolicznościowymi stemplami wykonanymi przez ucznia Juliusza Gojło z Mrągowa oraz ajenta P.P. – Wojciecha Przybyszewskiego.

We wszystkich portach koperty i karty pocztowe ze stemplami Poczty Statkowej były sprzedawane lub ofiarowywane odwiedzającym żaglowiec gościom.

Rys. Juliusz Gojło

PO REJSIE

SPOTKANIA

Przed maturami absolwenci Pierwszej Szkoły Pod Żaglami i kadra spotkali się trzykrotnie.

1. OBÓZ ZIMOWY, CZERCZ koło PIWNICZNEJ, odbył się w czasie przerwy międzysemestralnej w lutym 1985.
Zjawiła się na nim olbrzymia większość uczestników rejsu.
Program obejmował między innymi intensywny kurs narciarski i spotkania z uczniami miejscowych szkół.
Krzysztof Baranowski zrealizował podczas tego spotkania film dokumentalny Jungowie na nartach (TVP – Poltel, 1985).

2. SPOTKANIE W BIELSKU‑BIAŁEJ odbyło się w dniach 7‑9 czerwca 1985 z inicjatywy miejscowego Kuratorium Oświaty i Wychowania. Przybyło 29 uczniów i 5 członków kadry.

Podczas spotkania podzielono wśród uczestników 27‑metrowy wimpel o barwach narodowych, którego każdy milimetr symbolizował jedną milę morską, jaką przebyła podczas rejsu Pogoria.
Absolwenci Pierwszej SzPŻ spotkali się z uczniami szkół w Bielsku‑Białej i Oświęcimiu, a gospodarze zaprosili ich na wycieczkę tzw. pętlą beskidzką.

Uczestnicy spotkania wystosowali list do Prezesa PZŻ, Mieczysława F. Rakowskiego (wówczas: wicepremier, poseł i redaktor naczelny Polityki, ale w ostatnich dwóch latach dekady premier rządu i gensek PZPR), w którym pisali m.in.:

Jako uczniowie liceów ogólnokształcących z całej Polski, którzy w roku szkolnym 1983/84 ukończyli drugą klasę w Szkole Pod Żaglami, zwracamy się z gorącym apelem do Obywatela Prezesa, aby Polski Związek Żeglarski czynił dalsze starania o istnienie tego rodzaju szkoły dla naszych młodszych koleżanek i kolegów. [...]

Chęć dostania się do grona uczniów Szkoły Pod Żaglami zmusiła nas do wzmożonej aktywności oraz pracy nad sobą, i – jak wynika z obserwacji – cechy te mają u nas charakter trwały. Już na początku drogi do Szkoły Pod Żaglami, opiekując się starszymi, przekonaliśmy się, że i my jesteśmy potrzebni, i to konkretnym osobom, że możemy nie tylko brać, ale dawać innym coś z siebie.

My, uczniowie tej niecodziennej Szkoły, zapewniamy, że nigdy nie zapomnimy nauki i przeżyć z całego długiego rejsu, który nie tylko przysporzył chwały polskiej banderze, ale był dla nas prawdziwą kuźnią charakterów, a także uczył miłości do Ojczyzny z dala od jej granic. [...]

W całości list‑apel został opublikowany przez tygodnik Wybrzeże (nr 33) 18 sierpnia 1985.

3. „OLECKO ’86” – tak nazwane spotkanie odbyło się w dniach 13‑15 czerwca 1986.
Przyjechali na nie uczestnicy rejsu „Śladami starych kultur” (SzPŻ, edycja 1983/84), uczestniczki rejsu „Szlakiem wikingów” (patrz: SzPŻ, edycja 1985) i kadra Pogorii.
Na pobliskim jeziorze rozegrano regaty młodzież – kadra, były też pokazy filmów z obu rejsów.
Było to ostatnie zgromadzenie uczestników Pierwszej SzPŻ przed egzaminami do szkół wyższych.

SPOTKANIE CZWARTE odbyło się w Warszawie, w dwudziestą rocznicę wypłynięcia w rejs Pierwszej SzPŻ, w dn. 4‑5 października 2003.
Ilustruje je ostatni rozdział „Albumu rodzinnego” – czwartej części książki Szkoła Kazimierza Robaka (patrz: zakładka tej edycji: GALERIA ’83‑84).

SPOTKANIA KOLEJNE (2005 i 2013) odbywały się z inicjatywy Marka Stryjeckiego na pokładzie jachtów jego firmy Odisej‑Jachting, w rejsach po Adriatyku i portach Dalmacji.

EDUKACJA

Z 27 polskich absolwentów Pierwszej SzPŻ, wszyscy mają za sobą studia wyższe.

W lipcu 1986 (a więc w „pierwszym terminie”) na uczelnie dostało się 20 uczestników Pierwszej SzPŻ:

Akademia Medyczna                                                                                    – 5 osób
Oficerska Szkoła Wojsk Lotniczych                                                                – 1 osoba
Politechniki                                                                                                         – 4 osoby
SGGW                                                                                                                – 1 osoba
SGPiS i Akademia Ekonomiczna w Krakowie                                               – 2 osoby
Uniwersytety                                                                                                       – 5 osób
Wyższa Szkoła Morska                                                                                       – 1 osoba
Państwowy Moskiewski Instytut Stosunków Międzynarodowych
(MGIMO – Московский Государственный Институт
Международных Отношений)                                                                         – 1 osoba

Z gości zagranicznych:
Szymon Meysztowicz, który płynął na całej trasie, po powrocie do Australii ukończył wydziały: rolniczy na University of Melbourne (1987‑1991) i inżynierii mechanicznej na Swinburne University of Technology (1992‑1995). Obecnie (2014) mieszka i pracuje w Melbourne, Australia.
Rodzeństwo Ansorge z Anglii uczestniczyło w rejsie od Falmouth do Durbanu. Po powrocie:
Christian Ansorge ukończył studia na Wydziale Morskim University of Devon w Plymouth (Wlk. Brytania) ze stopniem BSc;
przez kilka lat pływał jako kapitan statków dostawczych, obecnie (2014) jest właścicielem firmy w Kapsztadzie, RPA.
Isabelle Ansorge ukończyła studia na Wydziale Oceanografii University of Devon w Plymouth (Wlk. Brytania).
Obecnie (2014), ze stopniem PhD, jest profesorem wydziału oceanografii University of Cape Town w Rondebosch, RPA.

BIBLIO‑ i FILMOGRAFIA

PUBLIKACJE KSIĄŻKOWE na temat Pierwszej SzPŻ (w porządku chronologicznym):

Nawrocki, Sergiusz. Byłem Kaczorem. Szczecin, Glob, 1985.

Baranowski, Krzysztof. Szkoła pod żaglami. Warszawa, Iskry, 1987.

Czajewski, Jacek. Szkoła pod żaglami. Szczecin, KAW, 1988.

Robak, Kazimierz (faktografia Wojciech Przybyszewski). Szkoła. Rover Press 1995.
Dostępna obecnie jedynie w wersji elektronicznej jako Szkoła.pdf.Tampa, Wyd. KR, 2005.

Obszerny opis przygotowań i rejsu Pierwszej SzPŻ znajduje się również w kilku rozdziałach książki:

Baranowski, Krzysztof. Samotny żeglarz. Warszawa, IPS, 1995.

Mimo zaawansowanych prac przygotowawczych nie został (niestety) wydany album fotograficzny Krzysztofa Baranowskiego i Andrzeja Drapelli Szkoła Pod Żaglami, złożony w 1985 roku w wydawnictwie „Polonia”.

ARTUKUŁY PRASOWE

Archiwum Sekretariatu Pierwszej SzPŻ zgromadziło ponad 400 wycinków prasowych, w tym ok. 350 w języku polskim.

W kraju informacje i artykuły na temat Pierwszej SzPŻ w czasie trwania rejsu zamieszczały regularnie: Gazeta Krakowska, Kurier Lubelski, Kurier Podlaski, Kurier Polski, Morze, Przegląd Tygodniowy, Sztandar Młodych, Wybrzeże, Żagle, a także: biuletyn polonijny Krajowa Agencja Informacyjna P.A., cotygodniowy serwis prasowy Agencji „Presspol” oraz Almanach Polonii.

Większość materiałów dotyczących Pierwszej SzPŻ (dokumenty, komplet wycinków prasowych, reprodukcje stron dzienników jachtowych i dziennika lekcyjnego) zebrana została przez Wojciecha Przybyszewskiego i wydana przez niego własnym sumptem w pięciu czterowoluminowych kompletach opatrzonych tytułem Z archiwum Szkoły Pod Żaglami.
Dwa trafiły do zbiorów muzealnych: do Centralnego Muzeum Morskiego w Gdyni i do Muzeum Sportu w Warszawie. Pozostałe znajdują się w posiadaniu: Kapitana, Sekretarza Pierwszej SzPŻ i autora zbioru.

MATERIAŁY ARCHIWALNE znajdują się w prywatnych zbiorach uczestników rejsu Pierwszej SzPŻ i ich rodzin.

Obszerną dokumentację (wycinki prasowe, listy, fotografie, dokumenty, druki ulotne) oprawioną w cztery tomy in folio, zgromadziła rodzina pp. Majtyków z Kęt

Podobny album sporządzili pp. Krawczykowie z Kłodzka.

W posiadaniu uczniów są oryginały pamiętników, prowadzonych podczas rejsu. Duża część tych zapisków cytowana jest w drugiej części książki Szkoła Kazimierza Robaka.

Księga Pamiątkowa STS Pogoria obejmująca lata rejsu Pierwszej SzPŻ znajduje się w dyspozycji armatora żaglowca – STA-P.
Dziennik Lekcyjny przechowywany był (informacja z roku 1989) w archiwum Zespołu Szkół Ogólnokształcących (Dla Dzieci Obywateli Polskich Przebywających Za Granicą) w Warszawie, ul. Tyniecka 2.
Archiwum Sekretariatu Pierwszej SzPŻ ma kopie tych dokumentów.

W archiwum sekretariatu Pierwszej SzPŻ znajdują się taśmy z nagraniami wywiadów radiowych i telewizyjnych, transmitowanych m.in. przez BBC, TVP, Polskie Radio (Muzyka i Aktualności, Zapraszamy do Trójki), Rozgłośnię Harcerską oraz ścieżki dźwiękowe filmów: Gdynia‑Radio i Szkoła pod żaglami.

FILMY na temat Pierwszej SzPŻ:

Impuls
reż. Andrzej Radomiński (emisja TV: 1982?)

Egzamin
reż. Cezary Pawłowski; TV, 1983;

Szkoła pod żaglami
scen. i reż. Krzysztof Baranowski; zdjęcia: Jan Muszyński; czas: 45:56; TVP – Poltel, emisja: 26 grudnia 1984;

Gdynia‑Radio
reż. Janusz Cieliszak, TVP – Poltel, emisja: 24 grudnia 1985;

Monotonia oceanu [tytuł roboczy: Długi rejs; o odcinku Wyspa Św. Heleny – Azory],
reż. Janusz Cieliszak, TVP – Poltel, emisja: 1985;

Eksperyment UNESCO
reż. Janusz Cieliszak (odrzucony w TVP po pierwszej kolaudacji);

Jungowie na nartach
scen. i reż. Krzysztof Baranowski; zdjęcia: Jan Muszyński; czas: 20:00; TVP – Poltel, 1985.

Pogoria i członkowie załogi rejsu Pierwszej SzPŻ pojawiają się w tle 11 filmów Krzysztofa Baranowskiego (zdjęcia: Jan Muszyński; TVP – Poltel, 1985), wyświetlanych jako serial „Królowie mórz”: Żeglarze znad Nilu, Hindusi, Fenicjanie, Kreteńczycy, Grecy, Rzymianie, Wikingowie, Portugalczycy, Rybacy z Malediwów, Admirał Oceanu, Odyseusze.

Ponad 9 godzin materiału nagranego na kasetach VHS, w tym całość wizyty w apartamentach Jana Pawła II, znajduje się w archiwum domowym Marka Stryjeckiego – autora nagrania.

PRACE AKADEMICKIE, w których Pierwsza SzPŻ jest tematem lub wątkiem (układ alfabetyczny):

Kasperek, Izabela. Wychowanie morskie na podstawie rejsu Szkoły Pod Żaglami „Śladami starych kultur” w roku szkolnym 1983/84.
Praca magisterska; promotor: prof. zw. dr hab. Stanisław Kawula. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Wydział Pedagogiki i Wychowania Artystycznego, Instytut Nauk Pedagogicznych i Społecznych, Katedra Pedagogiki Społecznej, 2003.

Kruk, Martyna. Szkoła pod Żaglami – idea i realizacja.
Praca magisterska; promotor: prof. dr hab. Jan Piskurewicz. Uniwersytet Kard. Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Wydział Nauk Pedagogicznych, 2009.

Miłto, Joanna. „Sam pod gwiazdami” – jeden rejs, cztery książki. Literackie relacje Krzysztofa Baranowskiego.
Praca magisterska; promotor: prof. dr hab. Krystyna Turo. Instytut Filologii Polskiej wydziału Filologiczno-Historycznego Uniwersytetu Gdańskiego, 2000.

Mleczko, Magdalena. Trzy szkice do monografii życia, działalności sportowej i twórczości Krzysztofa Baranowskiego – żeglarza i pisarza. [zawiera kilka akapitów na temat Szkoły Pod Żaglami].
Praca magisterska; promotor: prof. dr hab. Andrzej Matuszyk. Akademia Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha w Krakowie, wydział Wychowania Fizycznego, kierunek Turystyka i Rekreacja, Instytut Turystyki, zakład Alpinizmu i Turystyki Kwalifikowanej, 2003.

Stankiewicz, Mariola. Rola żaglowca szkolnego „Pogoria” w realizacji programu wychowania pod żaglami.
Praca licencjacka; promotor: dr Bogdan Olszewski. Europejska Szkoła Hotelarstwa, Turystyki i Przedsiębiorczości, Szkoła Wyższa w Sopocie, kierunek Wychowania Fizycznego, 2007.

Elektroniczne wersje powyższych prac znajdują się w archiwum Sekretariatu Pierwszej SzPŻ.

Źródło informacji:
Robak. Kazimierz. Szkoła.pdf. Cz. III – Daty, liczby, fakty. Tampa, KR, 2005.

wstecz

GŁÓWNI PARTNERZY POLSKO-ROSYJSKIEJ SZKOŁY POD ŻAGLAMI:
WSPIERAJĄ NAS:
PATRONUJĄ NAM:
PATRONAT EDUKACYJNY: